กระบี่ - คาราวาน Road Safety Hero โรงเรียนบ้านร่าหมาด อำเภอเกาะลันตา จังหวัดกระบี่

กระบี่ -คาราวานถนนปลอดภัย ไปด้วยกัน” ปลุกพลังเด็กเกาะลันตา สร้างวัฒนธรรมใหม่ลดอุบัติเหตุ

เมื่อถนนไม่ใช่แค่ทางผ่าน แต่คือพื้นที่ชีวิตของเด็กทุกคน เยาวชนบ้านร่าหมาดรวมพลังร่วมเรียนรู้-ออกแบบ-เปลี่ยนแปลง ให้ชุมชนปลอดภัยยิ่งขึ้นผ่านกิจกรรม Home Room Road Safety School

จุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลง แม้เกาะลันตาจะเป็นพื้นที่แสนสงบและสวยงามของจังหวัดกระบี่ แต่ความเงียบงามของชายฝั่งกลับซ่อนปัญหาเรื้อรังที่หลายคนมองข้าม หนึ่งในนั้นคือ “อุบัติเหตุทางถนน” ที่เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กและเยาวชน ซึ่งเป็นกลุ่มเปราะบางที่ยังขาดความรู้ ทักษะ และพื้นที่ในการเรียนรู้เรื่องความปลอดภัยอย่างแท้จริง

พฤติกรรมเสี่ยงที่พบในชุมชน เช่น การขับขี่โดยไม่สวมหมวกนิรภัย การขับซ้อนสาม และการละเลยกฎจราจรขั้นพื้นฐาน กลายเป็นเรื่องปกติในวิถีชีวิตประจำวันของเด็กๆ บางคนรู้ว่าผิดแต่ก็ไม่มีทางเลือก เพราะผู้ใหญ่รอบข้างก็ทำเช่นเดียวกัน บางคนไม่เคยถูกสอนว่าถนนคือพื้นที่อันตราย ต้องรู้เท่าทันและเรียนรู้ที่จะปกป้องตัวเอง

ในบริบทเช่นนี้ กิจกรรม “Home Room Road Safety School” ภายใต้โครงการ “คาราวานถนนปลอดภัย ไปด้วยกัน” จึงเดินทางมาถึง โรงเรียนบ้านร่าหมาด อำเภอเกาะลันตา จังหวัดกระบี่ เพื่อเปิดพื้นที่สร้างการเรียนรู้ใหม่ให้กับเด็กและเยาวชน

พื้นที่เรียนรู้ที่เปลี่ยนเด็กเป็นนักออกแบบชุมชน

กิจกรรมครั้งนี้จัดขึ้นโดย ศูนย์สร้างสรรค์สื่อเพื่อเด็กเยาวชนและครอบครัว (ยกกำลังสุข) โดยได้รับการสนับสนุนจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) พร้อมความร่วมมือจากกรรมาธิการสถาปนิกทักษิณ และเครือข่าย HOG Life Member Community, Thailand (South)

ภายใต้แนวคิด “เปลี่ยนผู้เรียนเป็นผู้สร้าง” กิจกรรมไม่เพียงเน้นให้เด็กเรียนรู้เรื่องความปลอดภัยทางถนน แต่ยังออกแบบให้เด็กกลายเป็น “นักสื่อสารสุขภาวะ” และ “นักออกแบบชุมชนสร้างสรรค์” ที่สามารถร่วมวิเคราะห์ปัญหา คิดแก้ไข และถ่ายทอดต่อสู่สังคมได้

 “เราพาเด็กเข้าไปอยู่ในโลกจริงของการใช้ถนน สัมผัสปัญหาผ่านสถานการณ์จำลอง แล้วให้พวกเขาคิดออกแบบทางแก้ของตัวเอง”
 — ครูนัยนา บุตรสมัน ผู้ประสานงานกิจกรรมกล่าว

จาก Home Room สู่เวทีเปลี่ยนพฤติกรรม กิจกรรมจัดขึ้นในรูปแบบ คาราวานความรู้เชิงปฏิบัติการ ซึ่งประกอบด้วยเวิร์กช็อป 4 ฐานความรู้หลัก ได้แก่ ฐาน “ฉันปลอดภัย – เมื่อใส่หมวก”  ผ่านจำลองสถานการณ์การขับขี่จักรยานยนต์ และฝึกฝนการสวมหมวกนิรภัยอย่างถูกวิธี พร้อมเวิร์กช็อปสร้างหมวกนิรภัยในฝัน ฐาน “ห้ามซ้อนสาม” ให้เด็กทดลองเล่นบทบาทจำลองซ้อนสาม แล้วสังเกตผลกระทบผ่านเกมจำลองแรงกระแทก เพื่อให้เห็นถึงความเสี่ยงที่แท้จริง ฐาน “นักออกแบบชุมชน” ฝึกคิดและออกแบบถนนรอบโรงเรียนโดยใช้บล็อกจำลอง ช่วยให้เด็กเห็นภาพปัญหา และเสนอทางออก เช่น ป้ายเตือน จุดข้ามถนน หรือพื้นที่จำกัดความเร็ว และ ฐาน “นักสื่อสารเยาวชน” ให้เด็กผลิตคลิปวิดีโอและโปสเตอร์รณรงค์ความปลอดภัยจากมุมมองของตนเอง เพื่อส่งต่อความรู้สู่เพื่อนและครอบครัว

พลังเสียงจากเด็ก: เมื่อผู้เรียนกลายเป็นเจ้าของพื้นที่ แม้อายุจะยังน้อย แต่นักเรียนโรงเรียนบ้านร่าหมาดกลับแสดงออกอย่างมั่นใจในเวที Home Room แลกเปลี่ยนประสบการณ์ตรงจากชีวิตจริง

“หนูเคยเห็นเพื่อนล้มจากรถเพราะซ้อนสามค่ะ ตอนนั้นไม่มีใครใส่หมวกเลย หนูกลัวมาก เลยอยากบอกเพื่อนให้ระวัง”  — น้องฮานา* อายุ 11 ปี

 “บ้านหนูอยู่ใกล้โค้ง ถนนลื่นบ่อย อยากให้มีป้ายเตือนใหญ่ๆ” — น้องฟาริส อายุ 10 ปี

“อยากทำโปสเตอร์ติดหน้าโรงเรียนให้ทุกคนเห็นว่า 'ใส่หมวก ชีวิตไม่หล่น'”  — น้องซินดี้ อายุ 12 ปี

เสียงจากผู้อำนวยการโรงเรียน: สร้างวัฒนธรรมใหม่ให้เด็ก

นายวิระ บุตรฤทธิ์  ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านร่าหมาด ให้สัมภาษณ์ว่า กิจกรรมครั้งนี้เป็นการ “สร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในระดับจิตสำนึก” ที่หาไม่ได้จากบทเรียนในห้องเรียนทั่วไป

“เด็กเราไม่ได้แค่ฟัง แต่เขาได้ลงมือคิด ลงมือทำ สะท้อนความคิดของเขาเองออกมา นี่คือการเรียนรู้แบบมีความหมาย”

เขายังกล่าวเพิ่มเติมว่า โรงเรียนจะร่วมกับชุมชนในการสานต่อกิจกรรม เช่น การตั้งทีม “เยาวชนนักสื่อสารความปลอดภัย” ที่จะทำหน้าที่ติดตามพฤติกรรมของเพื่อนๆ และช่วยผลิตสื่อเตือนใจในโรงเรียน

สถาปนิกชุมชนรุ่นเยาว์: เมื่อสื่อสร้างสุขเริ่มที่เด็ก หนึ่งในความโดดเด่นของคาราวานครั้งนี้คือการบูรณาการความรู้ด้าน “การออกแบบสภาพแวดล้อม” เข้ากับ “การสื่อสารสาธารณะ” โดยอาศัยพลังสร้างสรรค์ของเด็ก

 “ถนนจะปลอดภัยไม่ใช่แค่เพราะมีไฟแดงหรือหมวกกันน็อก แต่เพราะมีคนที่ใส่ใจ ช่วยกันออกแบบและดูแลมัน”  — ทีมงานสถาปนิกทักษิณ กล่าวไว้ในการเวิร์กช็อป

การฝึกเด็กให้มองเห็นปัญหาจากมุมของ “ผู้ออกแบบ” ทำให้เด็กไม่รู้แค่ “ควรทำหรือไม่ควรทำ” แต่รู้ว่า “ทำไม” และ “อย่างไร” จึงจะเกิดการเปลี่ยนแปลง

คาราวานถนนปลอดภัย: จากจุดเล็ก ๆ สู่การเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่ “คาราวานถนนปลอดภัย ไปด้วยกัน” มุ่งมั่นเดินทางไปยังโรงเรียนทั่วภาคใต้ โดยในปี 2568 นี้ มีกำหนดจัดกิจกรรมในโรงเรียนจำนวนกว่า 16 แห่ง ครอบคลุมพื้นที่จังหวัดกระบี่ สตูล สงขลา พัทลุง ปัตตานี ยะลา และนครศรีธรรมราช

แต่ละพื้นที่มีกลุ่มเด็กที่แตกต่างกัน ทั้งในเชิงวัฒนธรรม ภาษา หรือการเข้าถึงข้อมูล แต่จุดร่วมที่เหมือนกันคือ “พวกเขามีสิทธิ์ที่จะเติบโตอย่างปลอดภัย”

 “เด็กทุกคนควรมีพื้นที่ในการเติบโตอย่างมั่นคงปลอดภัย และถนนควรเป็นจุดเริ่มต้น ไม่ใช่จุดจบของความฝัน”  — สารจากทีมงานโครงการ

สรุปผลกิจกรรม

สถานที่จัด: โรงเรียนบ้านร่าหมาด อ.เกาะลันตา จ.กระบี่
จำนวนผู้เข้าร่วม: 89 คน (ช่วงอายุ 9–12 ปี)
กิจกรรม: ฐานเรียนรู้ 4 ฐาน + Home Room แลกเปลี่ยน
ผลลัพธ์: เด็กมีทักษะและแนวคิดด้านความปลอดภัยทางถนน ได้ผลิตสื่อรณรงค์และแนวคิดในการออกแบบพื้นที่รอบโรงเรียน
ข้อเสนอจากเด็ก: เพิ่มป้ายเตือน – โซนจำกัดความเร็ว – ป้ายโปสเตอร์สื่อสารจากเยาวชน
แนวทางต่อยอด: ตั้งทีม “เยาวชนนักสื่อสารปลอดภัย” ในโรงเรียน และสื่อสารกับผู้ปกครอง/ชุมชนต่อเนื่อง

ในวันที่เราพูดถึงปัญหาอุบัติเหตุทางถนนของเด็กบ่อยครั้ง แต่การเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นไม่ได้ หากเสียงของเด็กไม่ได้ถูกฟัง กิจกรรมนี้คือการเริ่มต้นที่ไม่ธรรมดา เพราะมันเชื่อว่า “เด็กไม่ใช่เพียงผู้เรียนรู้ แต่คือผู้ออกแบบอนาคตถนนของเรา” และบางที... เสียงจากเด็กคนหนึ่งที่บอกเพื่อนว่า

 “อย่าลืมใส่หมวกกันน็อกนะ เราจะได้ไม่เสียเพื่อนอีก” อาจมีพลังมากกว่ากฎหมายที่ไม่ถูกบังคับใช้เสียอีก