รายงานผลการจัดกระบวนการพัฒนากลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตพื้นที่ 11
รายงานผลการจัดกระบวนการพัฒนากลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตพื้นที่ 11 การจัดทำชุดข้อมูลและขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขตพื้นที่ 11 โครงการสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขตพื้นที่ ภายใต้การดำเนินงานเขตสุขภาพเพื่อประชาชน โดย เขตสุขภาพเพื่อประชาชน (กขป.) เขต 11 ภายใต้ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) สนับสนุนโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ สสส. ปี พ.ศ.2568
ผลการจัดกระบวนการพัฒนากลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตพื้นที่ 11
บทคัดย่อ (Abstract)
แผนบูรณาการภารกิจเพื่อขับเคลื่อนการควบคุมบุหรี่ไฟฟ้าในเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต 11 (ชุมพร ระนอง สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช กระบี่ พังงา ภูเก็ต) ภายใต้โครงการสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขตพื้นที่ โดยอาศัยกระบวนการเชิงปฏิบัติการมีส่วนร่วม และกลไกเครือข่ายขับเคลื่อนระหว่างภาครัฐ ภาควิชาการ ภาคประชาสังคม และสถานศึกษา ข้อมูลหลักฐานเชิงประจักษ์จากแบบสอบถาม 474 ตัวอย่าง การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่ม ชี้ให้เห็นความชุกและปัจจัยเสี่ยงในเยาวชน พร้อมพัฒนากรอบยุทธศาสตร์ 3 ประเด็น ได้แก่ (1) การป้องกันนักสูบหน้าใหม่ (2) เสริมภูมิคุ้มกันสังคมควบคุมการเข้าถึงบุหรี่ไฟฟ้า (3) เชื่อมงานกับกลไกสถาบันการศึกษาในพื้นที่นำร่อง ประกอบด้วย 5 โรงเรียน 2 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดกระบี่ โรงเรียนกาญจนาภิเษกวิทยาลัย โรงเรียนปลายพระยาวิทยาคม โรงเรียนเหนือคลองประชาบำรุง จังหวัดสุราษฎร์ธานี โรงเรียนรัชชประภาวิทยาคม โรงเรียนดารุสสลามวิทยา พร้อมแผนการดำเนินกิจกรรมสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าในสถานศึกษา เพื่อผลักดันสู่นโยบายและข้อตกลงภายในโรงเรียน
การเข้าถึงผลิตภัณฑ์บุหรี่ไฟฟ้าในทั้งจังหวัดกระบี่และสุราษฎร์ธานี พบว่า มีการลักลอบขายบุหรี่ไฟฟ้าในพื้นที่ตลาดนัด ร้านสะดวกซื้อในชุมชนบางแห่ง และออนไลน์ ร้อยละ 42.5 ของผู้ให้ข้อมูลแบบสอบถามระบุว่า “เคยเห็นเพื่อนซื้อบุหรี่ไฟฟ้าผ่านช่องทางออนไลน์” และร้อยละ 26.1 ระบุว่า “สามารถซื้อได้ง่ายโดยเฉพาะบุหรี่ ยาเส้น ใบจากในชุมชน”
คำสำคัญ : บุหรี่ไฟฟ้า, นโยบายสาธารณะ, เขตสุขภาพเพื่อประชาชน, เด็กและเยาวชน, การบูรณาการเครือข่าย, สุขภาวะ
1) บทนำและบริบทนโยบาย
บุหรี่ไฟฟ้าเป็นภัยคุกคามสุขภาพที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในกลุ่มเยาวชนไทย โดยเฉพาะกลุ่มเด็กเยาวชนในพื้นที่ภาคใต้ จากการวิเคราะห์ข้อมูลการสำรวจและข้อมูลรองที่เกี่ยวข้อง พบว่า ความชุกของการใช้บุหรี่ไฟฟ้าในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 11 ซึ่งครอบคลุมจังหวัดภาคใต้ตอนบน ได้แก่ สุราษฎร์ธานี กระบี่ ชุมพร นครศรีธรรมราช พังงา ภูเก็ต และระนอง มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในกลุ่มเยาวชนอายุระหว่าง 15–24 ปี โดยสอดคล้องกับ ข้อมูลจากศูนย์วิจัยและติดตามสถานการณ์บุหรี่ไฟฟ้า (2566) ระบุว่า เยาวชนในพื้นที่ภาคใต้ตอนบนมีอัตราการเคยใช้บุหรี่ไฟฟ้าสูงถึง 18.7% และมีการใช้ต่อเนื่องในช่วง 30 วันที่ผ่านมาในอัตรา 12.4% และจากการสำรวจภาคสนามในพื้นที่เขต 11 จำนวน 474 คน พบว่า เกือบ 1 ใน 3 ประมาณ 31.2% ของเยาวชนเคยลองใช้บุหรี่ไฟฟ้าอย่างน้อยหนึ่งครั้ง โดยในจังหวัดกระบี่ พบว่าเยาวชนชายอายุ 15-18 ปี ใช้บุหรี่ไฟฟ้าในอัตรา สูงถึง 22.5% และในจังหวัดสุราษฎร์ธานี ตัวเลขอยู่ที่ 19.8% การใช้บุหรี่ไฟฟ้าในพื้นที่มีแนวโน้มเกี่ยวข้องกับ 1) การเข้าถึงง่ายจากแพลตฟอร์มออนไลน์ เช่น Facebook, Instagram และ TikTok 2) ความเข้าใจผิดว่าบุหรี่ไฟฟ้าปลอดภัยกว่าบุหรี่ธรรมดา 3) รูปแบบผลิตภัณฑ์ที่มีสีสัน กลิ่นหอม และถูกออกแบบมาให้ดึงดูดวัยรุ่น แม้มีมาตรการห้ามจำหน่าย ห้ามนำเข้า แต่การเข้าถึงผ่านออนไลน์ ร้านค้าชุมชนในตลาดมืดยังสูง ทั้งนี้ เขตสุขภาพที่ 11 เป็นพื้นที่ท่องเที่ยว มีการเดินทางรวมถึงแรงงานระหว่างจังหวัดหนาแน่น เสี่ยงต่อการแพร่ระบาดของผลิตภัณฑ์ดังกล่าว การขับเคลื่อนจึงต้องใช้แนวคิดนโยบายสาธารณะแบบมีส่วนร่วมเชื่อมข้อมูลหลักฐาน เวทีสาธารณะ กลไกพื้นที่ในการจัดกิจกรรมการเข้าถึงข้อมูลเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันในการป้องกันเด็กและเยาวชนจากปัญหาบุหรี่ไฟฟ้า ให้เกิดผลลัพธ์เชิงพฤติกรรมและสภาพแวดล้อม
2) วัตถุประสงค์
1. จัดทำชุดข้อมูลสถานการณ์ภัยคุกคามบุหรี่ไฟฟ้าในเขตสุขภาพที่ 11 โดยเฉพาะพื้นที่จังหวัดกระบี่ และจังหวัดสุราษฎร์ธานี
2. พัฒนาแผนบูรณาการภารกิจระหว่างภาคีหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ สถาบันการศึกษา เครือข่ายเยาวชนภาควิชาการ และประชาสังคมในพื้นที่
3. ผลักดันข้อเสนอเชิงนโยบายและมาตรการระดับเขตพื้นที่ จังหวัด และสถานศึกษาโดยเฉพาะพื้นที่จังหวัดกระบี่ และจังหวัดสุราษฎร์ธานี พร้อมกลไกการติดตามและหนุนเสริมการบูรณาการระหว่างเครือข่าย
3) วิธีการและการดำเนินงาน
กิจกรรมที่ 1 การพัฒนากลไกขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขต
1.ประสานงานความร่วมมือระหว่างภาคีในพื้นที่
2.ประชุมความร่วมมือเพื่อพัฒนากลไกขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขต
3.วางแผนและออกแบบการดำเนินงานร่วมกันระหว่างเครือข่ายในพื้นที่อย่างเป็นรูปธรรม
กิจกรรมที่ 2 การจัดทำข้อมูลสถานการณ์ ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากบุหรี่ไฟฟ้าของเขตพื้นที่ เพื่อใช้ในการจัดทำแผนบูรณาการภารกิจ
1.ประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อออกแบบการจัดทำข้อมูลสถานการณ์ ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากบุหรี่ไฟฟ้าของเขตพื้นที่ เพื่อใช้ในการจัดทำแผนบูรณาการภารกิจ
2.จัดทำแบบเก็บข้อมูลสำหรับเขตพื้นที่เพื่อใช้ในการสำรวจกลุ่มเป้าหมาย
3.จัดเก็บข้อมูล ในกลุ่มตัวอย่าง
4.วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูล
กิจกรรมที่ 3 จัดทำแผนบูรณาการภารกิจระหว่างหน่วยงานเพื่อขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้า
1.ออกแบบและผลิตสื่อกิจกรรมรณรงค์ในสถานศึกษาร่วมกับเครือข่ายภาคีในพื้นที่
2.เวทีสรุปบทเรียนผลการดำเนินงาน
กิจกรรมที่ 4 กิจกรรมการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะในระดับพื้นที่
1.ประสานความร่วมมือในการลงพื้นที่จัดกิจกรรมในโรงเรียน
2.พัฒนาศักยภาพเยาวชนรู้เท่าทัน บุหรี่ไฟฟ้า เพื่อรณรงค์ระหว่างหน่วยงานเพื่อขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้า ในพื้นที่จังหวัดกระบี่ และจังหวัดสุราษฎร์ธานี จำนวน 5 พื้นที่
3.สื่อสารสร้างการรับรู้ อันตรายจากบุหรี่ไฟฟ้าในสถานศึกษา
4) สรุปสถานการณ์หลักจากชุดข้อมูลที่เก็บและเวทีพื้นที่
1. ความชุกและแนวโน้ม เยาวชนมีการลองใช้และการใช้ต่อเนื่องเพิ่มขึ้น โดยโยงกับการเข้าถึงออนไลน์ ความเข้าใจผิดว่าปลอดภัยกว่า และการออกแบบผลิตภัณฑ์ที่ดึงดูด
2. ช่องโหว่กฎหมายในการบังคับใช้ ในพื้นที่ยังมีการจำหน่ายทางออนไลน์ จุดชุมชนยังพบอย่างต่อเนื่อง ฐานข้อมูลร่วมและปฏิบัติการร่วมหลายหน่วยยังจำกัด
3. ภูมิคุ้มกันทางสังคมต่ำ เนื่องจาก ครู ผู้ปกครองยังไม่แยกแยะสัญญาณการใช้อุปกรณ์ได้ดี ต้องเสริมทักษะการสื่อสาร การดูแลช่วยเหลือนักเรียนแบบองค์รวม
4. ความต้องการเชิงพื้นที่ ทั้งในการสื่อสารสุขภาวะที่พูดภาษาวัยรุ่น หลักสูตรเสริมในโรงเรียน กลไกเฝ้าระวังชุมชน และเส้นทางส่งต่อบริการเลิกบุหรี่รวมถึงการบำบัดนิโคติน
5) กรอบยุทธศาสตร์บูรณาการ 3 ประเด็นในการดำเนินงาน
|
แกนยุทธศาสตร์ |
เป้าหมาย |
กลยุทธ์หลัก |
ผลลัพธ์หลัก (Outcomes) |
|
1.ป้องกันนักสูบหน้าใหม่ |
ลดอัตราเริ่มใช้ในเยาวชน |
พัฒนาศักยภาพเยาวชนรู้เท่าทัน บุหรี่ไฟฟ้า เพื่อรณรงค์ระหว่างหน่วยงานเพื่อขับเคลื่อนประเด็น |
ความรู้–ทักษะปฏิเสธเพิ่ม พฤติกรรมเสี่ยงลด |
|
2.เสริมภูมิคุ้มกันสังคม |
สร้างวัฒนธรรมปลอดควันในครอบครัว–ชุมชน |
สื่อสารสุขภาวะโดยเยาวชนสู่การเป็นนักสื่อสารสุขภาวะที่มีความรู้เท่าทันสุขภาวะ Health Literacy |
ผลงานการผลิตสื่อสร้างสรรค์ |
|
3.ควบคุมการเข้าถึง |
สร้างกฎกติกาในโรงเรียน |
ข้อตกลงในโรงเรียน/ธรรมนูญโรงเรียน |
เกิดข้อตกลงในโรงเรียน |
6) หน่วยงานและภาคีกลไกในการร่วมขับเคลื่อน
|
ภาคี/หน่วยงาน |
บทบาทและภารกิจในการร่วมขับเคลื่อนเพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ |
|
1. สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ สช. |
สนับสนุนการดำเนินงานในภารกิจความร่วมมือการขับเคลื่อนเพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขตพื้นที่ |
|
2. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ สสส. |
สนับสนุนการดำเนินงานในภารกิจความร่วมมือการขับเคลื่อนเพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขตพื้นที่ |
|
3. คณะกรรมการเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต 11 (กขป.11) |
ร่วมกำหนดยุทธศาสตร์สนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขตพื้นที่และบูรณาการข้ามหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง |
|
4. คณะอนุกรรมการเด็ก เยาวชน และปัจจัยเสี่ยง (ระดับเขต) |
ศูนย์กลางข้อมูล ทิศทางนโยบาย และร่วมค้นหาพื้นที่ต้นแบบในการร่วมขับเคลื่อน |
|
5.คณะทำงานจังหวัด (ภายใต้ สปสช./สาธารณสุขจังหวัด/อบจ./เทศบาล) |
ศูนย์กลางข้อมูล ทิศทางนโยบาย และร่วมค้นหาพื้นที่ต้นแบบในการร่วมขับเคลื่อน |
|
6.สถาบันวิชาการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตสุราษฎร์ธานี |
สนับสนุนข้อมูลทางวิชาการ |
|
7.สถานบันการศึกษา ประกอบด้วย โรงเรียนกาญจนาภิเษกวิทยาลัย โรงเรียนปลายพระยาวิทยาคม โรงเรียนเหนือคลองประชาบำรุง โรงเรียนรัชชประภาวิทยาคม โรงเรียนดารุสสลามวิทยา |
ร่วมพัฒนาโรงเรียนต้นแบบการจัดการปัญหาเชิงระบบในการควบคุมบุหรี่ไฟฟ้าในสถานศึกษา |
|
8.เครือข่ายเยาวชนและภาคประชาสังคม ได้แก่ เครือข่ายเพื่อนเยาวชนภาคใต้ เครือข่ายโตไปไม่สูบ เครือข่ายโรงเรียนปลอดบุหรี่ |
ศูนย์กลางข้อมูล ทิศทางนโยบาย และร่วมค้นหาพื้นที่ต้นแบบในการร่วมขับเคลื่อน |
7) แผนบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตพื้นที่ 11
กิจกรรมที่ 1 การพัฒนากลไกขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขต
1.ประสานงานความร่วมมือระหว่างภาคีในพื้นที่
2.ประชุมความร่วมมือเพื่อพัฒนากลไกขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขต
3.วางแผนและออกแบบการดำเนินงานร่วมกันระหว่างเครือข่ายในพื้นที่อย่างเป็นรูปธรรม
กิจกรรมที่ 2 การจัดทำข้อมูลสถานการณ์ ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากบุหรี่ไฟฟ้าของเขตพื้นที่ เพื่อใช้ในการจัดทำแผนบูรณาการภารกิจ
1.ประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อออกแบบการจัดทำข้อมูลสถานการณ์ ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากบุหรี่ไฟฟ้าของเขตพื้นที่ เพื่อใช้ในการจัดทำแผนบูรณาการภารกิจ
2.จัดทำแบบเก็บข้อมูลสำหรับเขตพื้นที่เพื่อใช้ในการสำรวจกลุ่มเป้าหมาย
3.จัดเก็บข้อมูล ในกลุ่มตัวอย่าง
4.วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูล
กิจกรรมที่ 3 จัดทำแผนบูรณาการภารกิจระหว่างหน่วยงานเพื่อขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้า
1.ออกแบบและผลิตสื่อกิจกรรมรณรงค์ในสถานศึกษาร่วมกับเครือข่ายภาคีในพื้นที่
2.เวทีสรุปบทเรียนผลการดำเนินงาน
กิจกรรมที่ 4 กิจกรรมการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะในระดับพื้นที่
1.ประสานความร่วมมือในการลงพื้นที่จัดกิจกรรมในโรงเรียน
2.พัฒนาศักยภาพเยาวชนรู้เท่าทัน บุหรี่ไฟฟ้า เพื่อรณรงค์ระหว่างหน่วยงานเพื่อขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้า ในพื้นที่จังหวัดกระบี่ และจังหวัดสุราษฎร์ธานี จำนวน 5 พื้นที่
3.สื่อสารสร้างการรับรู้ อันตรายจากบุหรี่ไฟฟ้าในสถานศึกษา
8) ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการ
ผลจากการจัดกระบวนการพัฒนากลไกบูรณาการครั้งนี้ ส่งผลให้เกิดการพัฒนาชุดข้อมูลสถานการณ์ภัยคุกคามสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ผ่านการศึกษาและทบทวนข้อมูลสถานการณ์ภัยคุกคามสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตพื้นที่ เกิดการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถาม การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่มเกี่ยวกับปัญหาภัยคุกคามด้านสุขภาพของบุหรี่ไฟฟ้า การป้องกันและแก้ไขปัญหาในสถานศึกษา จำนวน 5 โรงเรียนในจังหวัดกระบี่ และจังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้แก่ โรงเรียนกาญจนาภิเษกวิทยาลัย โรงเรียนปลายพระยาวิทยาคม โรงเรียนเหนือคลองประชาบำรุง โรงเรียนรัชชประภาวิทยาคม โรงเรียนดารุสสลามวิทยา ทำให้เกิดบทบาทการทำงานเชิงบูรณาการของภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง และสิ่งที่ควรดำเนินการในเขตพื้นที่ของ กขป.11 โดยมีการประสานงานและจัดกระบวนการพัฒนากลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพในเขตพื้นที่ ผ่านการประสานงานหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในการพัฒนากลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพในเขตพื้นที่โดยมีการประสานความร่วมมือของ 5 โรงเรียนในจังหวัดกระบี่และสุราษฎร์ธานี โดยมีการจัดประชุมและเวทีกลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพในเขตพื้นที่ผ่านบันทึกความร่วมมือการขับเคลื่อนเพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขตพื้นที่ ภายใต้การดำเนินงานเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต 11 โดยมีวัตถุประสงค์ของความร่วมมือ ดังนี้ 1) เพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขตพื้นที่ ภายใต้การดำเนินงานขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต 11 2) เพื่อขับเคลื่อนธรรมนูญสถานศึกษาปลอดภัย ในระดับเขตพื้นที่ (เขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต 11 ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของภาคีในพื้นที่ ได้แก่ โรงเรียน ครู นักเรียน ผู้ปกครอง หน่วยงานท้องถิ่น และภาคประชาชน 3) เพื่อเป็นต้นแบบการจัดการปัญหาเชิงระบบในการควบคุมบุหรี่ไฟฟ้าในสถานศึกษา พร้อมการขับเคลื่อนประเด็นตามแผนบูรณาการในพื้นที่ 5 โรงเรียนในจังหวัดกระบี่และสุราษฎร์ธานี โดยการจัดกิจกรรมการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพในโรงเรียนกาญจนาภิเษกวิทยาลัย โรงเรียนปลายพระยาวิทยาคม โรงเรียนเหนือคลองประชาบำรุง โรงเรียนรัชชประภาวิทยาคม โรงเรียนดารุสสลามวิทยา พร้อมการถอดบทเรียนการขับเคลื่อนกิจกรรมรูปธรรมในพื้นที่ดำเนินงาน โดยมีการจัดทำเอกสารสรุปผลการจัดกระบวนการการพัฒนากลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพในเขตพื้นที่ โดยมีเนื้อหา ได้แก่ ข้อมูลสถานการณ์ภัยคุกคามสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตพื้นที่ สรุปกระบวนการจัดทำแผนบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพในเขตพื้นที่ แผนบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพในเขตพื้นที่ สรุปผลการจัดเวทีหรือการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพในเขตพื้นที่ โดยอ้างอิงจากแผนบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพในเขตพื้นที่ และสรุปผลการถอดบทเรียน การขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าของกลไกเขตสุขภาพเพื่อประชาชน และการขับเคลื่อนกิจกรรมรูปธรรมในพื้นที่ดำเนินงาน
9) สรุปบทเรียนและแปลงสู่ข้อเสนอเชิงนโยบาย
การขับเคลื่อนให้โรงเรียนร่วมขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพบุหรี่ไฟฟ้าในเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต 11 เริ่มต้นจากนำชุดข้อมูลและขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขตพื้นที่ 11 มาร่วมออกแบบการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้า ส่งผลให้เกิดบทเรียนสู่ข้อเสนอเชิงนโยบายระดับสถานศึกษาในการประกาศ “นโยบายโรงเรียนปลอดบุหรี่ไฟฟ้า 100%” ที่ครอบคลุมพื้นที่โรงเรียน กิจกรรมนอกสถานที่ และช่องทางออนไลน์ทางการของโรงเรียน พร้อมแนวปฏิบัติที่ไม่ตีตรา เน้นเตือน ช่วยเหลือ ส่งต่อ มากกว่าลงโทษ เพื่อลดการหลุดจากระบบดูแล ข้อความนโยบายได้มีการสื่อสารซ้ำอย่างสม่ำเสมอ ทั้งหน้าเสาธง ป้ายรั้วโรงเรียน และสื่อออนไลน์ เพื่อให้ทุกคนตระหนักถึงประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ที่กำลังแพร่ระบาดหนักในกลุ่มเด็กและเยาวชนปัจจุบัน เนื่องจากกลยุทธ์อุตสาหกรรมยาสูบที่พยายามให้กลุ่มเด็กและเยาวชน คือลูกค้าที่สำคัญในอนาคต
การสร้างข้อตกลงร่วมของโรงเรียน ทำให้นโยบายมีชีวิต ข้อตกลงที่ลงนามโดยผู้บริหาร ตัวแทนผู้ปกครอง ประธานสภานักเรียน ช่วยผูกพันทุกฝ่ายต่อเป้าหมายเดียวกัน นั่นคือโรงเรียนปลอดบุหรี่ไฟฟ้า ระบบเพื่อนช่วยเพื่อนในทุกห้องเรียน มีการออกแบบและผลิตสื่อของกลุ่มเยาวชนเพื่อสร้างการตระหนักรู้สู่พลเมืองนักสื่อสารสุขภาวะที่มีความรอบรู้ทางสุขภาพ พร้อมการประกาศเจตนารมณ์ในโรงเรียน เป็นการแสดงเชิงสัญลักษณ์ที่เปลี่ยนบรรยากาศทั้งองค์กร เมื่อผู้บริหาร ครู นักเรียน ยืนอยู่หน้าเวทีเดียวกันและยืนยันต่อสาธารณะว่าโรงเรียนของเราคือ เขตปลอดบุหรี่ไฟฟ้า 100% มีการต่อยอดเป็นการปักป้าย ปรับกติกา ตั้งช่องรับแจ้งเบาะแสแบบปลอดภัย และประกาศช่องทางขอคำปรึกษาเลิกบุหรี่ที่เข้าถึงได้ทันที เป็นการสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าที่เป็นรูปธรรมสู่ความยั่งยืน
10) ปัญหาอุปสรรคแนวทางแก้ไข
- บทบาทซ้ำซ้อน การสื่อสารไม่ตรงกัน และมีวงประชุมมากแต่งานภาคสนามน้อย แนวทางแก้ไข ได้จัดโครงสร้างต่อภารกิจหลัก และกำหนด Roadmap รายไตรมาส และผู้รับผิดชอบตัวชี้วัด
- ข้อมูลไม่ต่อเนื่อง เทียบผลข้ามจังหวัดไม่ได้ แนวทางแก้ไขออกมาตรฐานตัวชี้วัดร่วม และแบบฟอร์มดิจิทัลเดียวเพื่อสะดวกต่อการเก็บและการใช้ข้อมูลร่วมกัน
- ภาระงานครู–บุคลากรสูง ทำให้กิจกรรมไม่ต่อเนื่องเครื่องมือมีความยุ่งยาก และไม่มีแรงจูงใจในการเก็บข้อมูล แนวทางแก้ไขบูรณาการในชั่วโมงกิจกรรม แทนการจัดชั่วโมงเพิ่ม ให้ประกาศนียบัตรเพื่อสร้างแรงจูงใจให้กับโรงเรียนและครู พร้อมจัดทำบันทึกความร่วมมือ
- งบประมาณทรัพยากรจำกัด แนวทางแก้ไขได้บูรณาการกับงานภาคีเครือข่ายในพื้นที่และเชิงประเด็น
13) บทสรุป
การควบคุมบุหรี่ไฟฟ้าในเขตสุขภาพ 11 ต้องอาศัยข้อมูลและขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) รวมถึงความร่วมมือของเครือข่ายเพื่อร่วมผลักดันนโยบายและข้อตกลงปฏิบัติการร่วมกัน ควบคู่กันผ่านกรอบยุทธศาสตร์ในการสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้า ส่งผลให้ผลลัพธ์ที่คาดหวังคืออัตราการใช้ของเยาวชนลดลง เกิดสภาพแวดล้อมทางสังคมที่เอื้อต่อสุขภาวะ และเกิดแบบอย่างเชิงนโยบายที่ขยายผลได้ในระดับประเทศ
เอกสารข้อมูลสถานการณ์ https://drive.google.com/file/d/1Wy2H_40Zsfv1yVh0osl4BuSUG6egwePu/view?usp=sharing
วีดีโอ
รูปภาพ