“แหลงให้เทือน” จับตาภัยบุหรี่ไฟฟ้า สู่กลไกระดับเขตพื้นที่ ขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะเพื่ออนาคตเด็กใต้
“แหลงให้เทือน” จับตาภัยบุหรี่ไฟฟ้า สู่กลไกระดับเขตพื้นที่ ขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะเพื่ออนาคตเด็กใต้
สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) คณะกรรมการเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต ๑๑ (กขป. ๑๑) โดยศูนย์สร้างสรรค์สื่อเพื่อเด็กเยาวชนและครอบครัว (สโมสรยกกำลังสุข) ร่วมกับภาคี จัดเวทีจับตาสถานการณ์บุหรี่ไฟฟ้าในพื้นที่ภาคใต้ และเวทีบันทึกความร่วมมือสู่การพัฒนากลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตพื้นที่ 11
เมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม 2568 ณ ห้องประชุม Auditorium โรงเรียนกาญจนาภิเษกวิทยาลัยกระบี่ ได้มีการจัดเวที “แหลงให้เทือน : เวทีจับตาสถานการณ์บุหรี่ไฟฟ้าและปัจจัยเสี่ยงในพื้นที่ภาคใต้” โดยมีเป้าหมายสำคัญในการพัฒนากลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต 11
กิจกรรมจัดขึ้นในรูปแบบ Hybrid มีผู้เข้าร่วมกว่า 120 คน ประกอบด้วยคณะทำงาน เจ้าหน้าที่จากคณะกรรมการเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต 11 และ 12 ผู้บริหารสถานศึกษา ครู นักเรียน เยาวชน เครือข่ายสุขภาวะ และภาคีจากหน่วยงานทั้งในระดับพื้นที่และระดับชาติ อาทิ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) เขต 11 ศูนย์วิจัยและจัดการความรู้เพื่อการควบคุมยาสูบ และเครือข่ายโตไปไม่สูบ
ภายในเวทีครั้งนี้ ได้รับเกียรติจาก นายอังกูร ศีลาเทวากูล ผู้ว่าราชการจังหวัดกระบี่ กล่าวเปิดเวที พร้อมเน้นย้ำว่า “บุหรี่ไฟฟ้า” เป็นภัยเงียบที่กำลังคุกคามอนาคตของเยาวชนไทย ด้วยกลยุทธ์ทางการตลาดที่แยบยล เข้าถึงง่าย สะดุดตา และปลอมแปลงภาพลักษณ์ให้ดู ‘ปลอดภัย’ แม้ในความเป็นจริงจะเต็มไปด้วยสารเสพติดและพิษภัยร้ายแรงต่อสุขภาพ
ศ.พญ.สุวรรณา เรืองกาญจนเศรษฐ์ รองผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและจัดการความรู้เพื่อการควบคุมยาสูบ ได้นำเสนอข้อมูลสถานการณ์บุหรี่ไฟฟ้าของประชากรไทย พ.ศ. 2567 ซึ่งพบว่าพื้นที่ภาคใต้มีแนวโน้มการใช้เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มเยาวชน พร้อมชี้ชัดถึงอันตรายของสารเสพติดและสารพิษในผลิตภัณฑ์ดังกล่าว
ขณะที่ นายฮาริส มาศชาย นำเสนอ Policy Brief และแผนการขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าในเขตพื้นที่ 11 โดยใช้ข้อมูลเชิงพื้นที่ภาคใต้ โดยเฉพาะจังหวัดกระบี่ และสุราษฎร์ธานี เพื่อประมวลความชุกและทิศทางการปฏิบัติการในสถานศึกษา จากการเก็บข้อมูลสถานการณ์ปัญหาภัยคุกคามด้านสุขภาพจากบุหรี่ไฟฟ้าในเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต 11 และ Policy Brief ภายใต้โครงการสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะ
ประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขตพื้นที่ โดยได้มีการมอบเอกสารนำเข้าให้กับผู้ว่าราชการจังหวัดกระบี่ พร้อมการนำเสนอ Best Practice จากเครือข่ายครูเพื่อโรงเรียนปลอดบุหรี่ จังหวัดกระบี่ โดยนายศราวุธ เกื้อขาว สะท้อนบทเรียนสำคัญในการทำงานร่วมกับโรงเรียน ชุมชน และหน่วยงานท้องถิ่นอย่างเป็นรูปธรรม
กิจกรรมครั้งนี้ ได้มีวงเสวนา “สถานการณ์-โอกาส-ทางออก” ดำเนินรายการโดย ผศ.ดร.ศิริพร เพ็งจันทร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตสุราษฎร์ธานี โดยมีผู้ร่วมพูดคุย จำนวน 17 คน จากภาคีหลักทุกภาคส่วน ได้แก่ นายสุทธิพงษ์ วสุโสภาพล รองเลขาธิการ คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ นายมนตรี สุดสม ผู้อำนวยการกลุ่มจังหวัด สปสช.เขต 11 สุราษฎร์ธานี นายธีรภัทร์ คหะวงศ์ เครือข่ายสร้างเสริมสุขภาพเยาวชน (ขสย.) นายชาคริต โภชะเรือง กรรมการเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขตพื้นที่ 12 นายธวันชัย บุญเมือง พยาบาลวิชาชีพชำนาญการพิเศษ รพ.สต.บ้านบางคราม อบจ.กระบี่) นางสรัญญา บุญโสม เครือข่ายสื่อมวลชนปลอดควันบุหรี่ ผู้อำนวยการโรงเรียนกาญจนาภิเษกวิทยาลัยกระบี่ จังหวัดกระบี่ รองผู้อำนวยการโรงเรียนปลายพระยาวิทยาคม จังหวัดกระบี่ รองผู้อำนวยการโรงเรียนเหนือคลองประชาบำรุง จังหวัดกระบี่
ผู้อำนวยการ โรงเรียนดารุสสลามวิทยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี รองผู้อำนวยการโรงเรียนรัชชาประภาวิทยาคม จังหวัดสุราษฎร์ธานี ตัวแทนเด็กและเยาวชน จากสาขารัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตสุราษฎร์ธานี นายโสภณ เพชรโพธิ์ ตัวแทนเครือข่ายจุดจัดการโรงเรียนปลอดบุหรี่ นายชัยวุฒ บุตรเหล่ ผู้จัดการโครงการเครือข่ายโตไปไม่สูบ นางนัยนา บุตรสมั่น หน่วยจัดการปัจจัยเสี่ยงเด็กและเยาวชนเครือข่ายเด็กเฮ้ว อาสาลดปัจจัยเสี่ยงในพื้นที่กระบี่ สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช และตัวแทนสมัชชาสุขภาพจังหวัดสุราษฎร์ธานี
ทั้งนี้ นายสุทธิพงษ์ วสุโสภาพล รองเลขาธิการ คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ ได้ให้ความคิดเห็นและข้อเสนอแนะ กับแนวโน้มการสูบบุหรี่ในประเทศไทยลดลง แต่พบว่าอุตสาหกรรมยาสูบเน้นการใช้กลยุทธ์การซื้อขายทางออนไลน์และผลิตภัณฑ์ยาสูบรูปแบบใหม่ชื่อ “บุหรี่ไฟฟ้า” มุ่งเป้าหมายที่เด็กและเยาวชนได้ เพราะว่า รูปลักษณ์ทันสมัย มีกลิ่นหอมที่หลากหลาย ช่องทางการเข้าถึงที่สะดวก รวดเร็ว การขาดความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้องของสังคม การบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มแข็งและจริงจัง พร้อมกล่าวถึงเป้าหมายการขับเคลื่อนประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าในระดับพื้นที่ ได้แก่ การพัฒนาชุดข้อมูลสถานการณ์ภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) เกิดกลไกคณะทำงานพัฒนาประเด็นการแก้ไขปัญหาบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขต เกิดการประสานงานและจัดกระบวนการพัฒนากลไกบูรณาการภารกิจการขับเคลื่อนประเด็นภัยคุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) เช่น การจัดทำบันทึกความร่วมมือ การขับเคลื่อนประเด็นตามแผนบูรณาการในพื้นที่/กลุ่มเป้าหมาย/กิจกรรมนำร่อง เช่น จัดทำธรรมนูญสถานศึกษา การรณรงค์ให้ความรู้ในสถานศึกษา/ชุมชน กลุ่มเป้าหมายสำคัญมีความรู้ ความเข้าใจและตระหนักถึงอันตรายของบุหรี่ไฟฟ้าเพิ่มขึ้น
ขณะที่ นายเอกนัฐ บุญยัง ประธานเครือข่ายองค์กรชุมชนจังหวัดกระบี่ ได้สรุปภาพรวมสู่แนวทางการขับเคลื่อนงาน ประเด็นภัย คุกคามด้านสุขภาพ (บุหรี่ไฟฟ้า) ในเขตพื้นที่ 11 พร้อมตั้งข้อสังเกตในการมุ่งเน้นการขับเคลื่อนข้อเสนอนโยบาย การคงไว้ซึ่งนโยบายห้ามนำเข้าและจำหน่ายบุหรี่ไฟฟ้าและการป้องกันการแทรกแซงนโยบายด้านสาธารณสุขที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมยาสูบ การขับเคลื่อนความร่วมมือระหว่างกระทรวงศึกษาธิการ กับ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ ในการพัฒนาและขับเคลื่อนธรรมนูญสถานศึกษาตามกรอบธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ 3 การพัฒนาชุดข้อมูลสถานการณ์ภัยคุกคามด้านสุขภาพ เกิดกลไกคณะทำงานระดับเขต การประสานภารกิจและจัดการบูรณาการในพื้นที่ ผลักดันมาตรการสร้างความรู้ ความเข้าใจ และการตระหนักรู้ ส่งเสริมการบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวดจริงจัง
จุดเปลี่ยนสำคัญของเวที “แหลงให้เทือน” คือ พิธีลงนามบันทึกความร่วมมือ (MOU) เพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะระดับเขตพื้นที่ ระหว่างผ่าน พิธีลงนาม เรื่อง ความร่วมมือการขับเคลื่อนเพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะประเด็นบุหรี่ไฟฟ้าระดับเขตพื้นที่ ภายใต้การดำเนินงานเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต ๑๑ ระหว่าง สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) คณะกรรมการเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขต ๑๑ (กขป. ๑๑) ศูนย์สร้างสรรค์สื่อเพื่อเด็กเยาวชนและครอบครัว (สโมสรยกกำลังสุข) ร่วมกับสถาบันการศึกษาและภาคีด้านลดปัจจัยเสี่ยงบุหรี่ไฟฟ้า ดังนี้ 1) โรงเรียนกาญจนาภิเษกวิทยาลัยกระบี่ จังหวัดกระบี่ 2) โรงเรียนเหนือคลองประชาบำรุง จังหวัดกระบี่ 3) โรงเรียนปลายพระยาวิทยาคม จังหวัดกระบี่ 4) โรงเรียนรัชชาประภาวิทยาคม จังหวัดสุราษฎร์ธานี 5) โรงเรียนดารุสสลามวิทยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี 6) โรงเรียนบ้านร่าหมาด จังหวัดกระบี่
เวทีนี้สะท้อนให้เห็นว่า“การขับเคลื่อนเชิงระบบในระดับเขตพื้นที่” คือคำตอบของการจัดการปัญหาบุหรี่ไฟฟ้าที่ซับซ้อนและเร่งด่วน โดยอาศัยพลังของข้อมูล การมีส่วนร่วม และความร่วมมือข้ามภาคส่วน
สรุปผลลัพธ์จากเวที (Key Outcomes) เกิดการเชื่อมโยงข้อมูลสถานการณ์บุหรี่ไฟฟ้าในพื้นที่ภาคใต้ รวมถึงการวางแนวทางขับเคลื่อน 5 จังหวัดนำร่องโดยใช้ข้อมูลและข้อเสนอจากภาคี เกิดความร่วมมือผ่านบันทึก MOU ระหว่างภาคีระดับพื้นที่ โดยโรงเรียนและเยาวชนมีบทบาทร่วมในการออกแบบแนวทางแก้ไข ผ่านการสื่อสารสาธารณะของเสียงของเยาวชนใต้ “แหลงให้เทือน” เสริมพลังการตื่นรู้ในวงกว้าง
เอกสารข้อมูลสถานการณ์ภัยคุกคามด้านสุขภาพจากบุหรี่ไฟฟ้า https://drive.google.com/file/d/1Wy2H_40Zsfv1yVh0osl4BuSUG6egwePu/view?usp=share_link
รูปภาพ
